Son yıllarda Kafkaslar’da artan jeopolitik dinamikler, bölgenin stratejik geçiş güzergahlarını yeniden tartışmaya açmıştır. Bu tartışmaların merkezinde yer alan Zengezur Koridoru, sadece bölgesel değil, küresel anlamda da önemli bir stratejik hat olarak dikkat çekmektedir. Türkiye açısından bakıldığında, bu koridorun açılması, hem ekonomik hem de siyasi açıdan büyük fırsatlar sunmaktadır.
Zengezur Koridoru Nedir?
Zengezur Koridoru, Azerbaycan’ın batı illeriyle Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti’ni doğrudan bağlamayı amaçlayan bir ulaşım hattıdır. Bu koridor, Ermenistan’ın Zengezur bölgesinden geçmektedir ve Azerbaycan ile Türkiye arasında kesintisiz kara yolu ve demiryolu bağlantısı sağlayacaktır. Ermenistan’ın 2020 Dağlık Karabağ Savaşı’ndaki yenilgisi sonrası imzalanan ateşkes anlaşması, bu koridorun açılmasını öngörse de, süreç hâlâ siyasi ve diplomatik gerilimlerle devam etmektedir.
Türkiye İçin Stratejik Önemi
Zengezur Koridoru’nun Türkiye için stratejik önemi birkaç başlık altında incelenebilir:
1. Türk Dünyasını Birleştiren Bir Köprü
Bu koridor, Türkiye ile Türk dünyasının geri kalanı arasında doğrudan bir bağlantı kuracaktır. Türkiye, Azerbaycan üzerinden Orta Asya Türk Cumhuriyetlerine kara yolu ve demiryolu ile bağlanarak, Türk dünyası içinde entegrasyonu güçlendirebilir. Bu bağlantı, ortak dil, tarih ve kültür temelinde oluşturulan iş birliğini ekonomik ve siyasi alanlara taşıma fırsatı sunar.
2. Ticaret ve Lojistik Avantajları
Zengezur Koridoru, Türkiye’nin Asya’ya olan ticaret yollarını kısaltacak ve maliyetleri düşürecektir. Çin’in Kuşak ve Yol Projesi ile uyumlu bir şekilde, Türkiye bu koridor sayesinde küresel lojistik hatlarının bir parçası haline gelebilir. Ayrıca, bölgedeki enerji kaynaklarının taşınması noktasında da önemli bir geçiş noktası olacaktır. Bu, hem enerji arz güvenliğini artırır hem de Türkiye’nin enerji merkezi olma hedefini destekler.
3. Jeopolitik Güç Dengesi
Koridor, Kafkaslar’da Türkiye ve Azerbaycan’ın jeopolitik etkisini artırırken, Ermenistan’ın bölgesel izolasyonunu sona erdirebilir. Ancak bu süreçte Türkiye’nin, Ermenistan ile normalleşme çabalarını dikkatli bir şekilde yönetmesi gerekmektedir. Koridorun açılması, İran’ın Kafkaslar üzerindeki etkisini de sınırlayarak, Türkiye’nin bölgedeki nüfuzunu pekiştirme fırsatı sunar.
4. Bölgesel Barış ve İş Birliği Potansiyeli
Zengezur Koridoru, bölge ülkeleri arasında yeni bir iş birliği dinamiği yaratabilir. Türkiye, Azerbaycan, Ermenistan ve Gürcistan arasında kurulabilecek bir ekonomik iş birliği mekanizması, hem bölgesel barışa katkı sağlayabilir hem de ekonomik kalkınmayı hızlandırabilir.
Engeller ve Riskler
Zengezur Koridoru’nun hayata geçirilmesi önünde önemli engeller bulunmaktadır:
-
Ermenistan’ın siyasi direnci,
-
İran’ın koridora yönelik olumsuz tutumu,
-
Bölgedeki büyük güçlerin (Rusya, ABD ve Çin) çıkar çatışmaları,
-
Bölgedeki güvenlik sorunları ve istikrarsızlık.
Tüm bu unsurlar, projenin geleceğini belirsiz kılmaktadır.
Zengezur Koridoru, sadece bir ulaşım hattı değil, Türkiye için stratejik bir fırsattır. Bu koridorun açılması, Türkiye’nin ekonomik, enerji ve jeopolitik hedeflerine ulaşmasında önemli bir rol oynayabilir. Ancak bu fırsatların hayata geçirilmesi için Türkiye’nin bölgedeki diplomatik ve siyasi hamlelerini dikkatli bir şekilde planlaması gerekmektedir. Zengezur Koridoru, doğru yönetildiği takdirde, Türkiye’nin Kafkaslar ve ötesindeki etkisini artıran bir köprü olabilir.
