Yıllar boyunca yüzünü saklayan bir isimdi. Şimdi ise takım elbiseyle kameralar karşısına geçiyor, mezuniyet törenlerinde poz veriyor, Batılı gazetecilerle röportaj yapıyor. Savaş meydanlarının silik gölgesinden, dikkat çeken bir siyasi aktöre dönüşmeye çalışıyor: Ahmed el Şara. Kamuoyunun tanıdığı ismiyle: Ebu Muhammed el Colani.
Yirmi yıl boyunca silahlı radikal hareketlerin merkezinde yer alan bir isim olarak, bugün kendisini “ılımlı yerel yönetici” kimliğiyle tanıtıyor. Ama geçmişiyle bugünü arasında hâlâ keskin bir çizgi duruyor. Soru şu:
Geçmişinden sıyrılmak için sadece kıyafet değiştirmek yeterli mi?
BİR SAVAŞIN HİKÂYESİ, BİR ADAMIN DÖNÜŞÜMÜ
Onun hikâyesi, Suriye savaşının hikâyesiyle iç içe. 2003’te ABD işgaline karşı Irak’a geçen genç bir radikaldi. El Kaide saflarında savaştı. 2005’te Musul’da Amerikalılar tarafından yakalandı. Cezaevi yıllarını “Suriye üzerine çalışarak” geçirdiğini söylüyor.
2011’de Arap Baharı Suriye’ye sıçradığında, Colani hapisten çıkmıştı. Ve çok geçmeden El Nusra Cephesi’ni kurdu. Başlarda El Kaide bağlantısını gizledi. Yerel muhaliflerle ittifak arayışındaydı. Ama 2013’te, El Cezire’ye verdiği röportajda artık El Kaide’ye açıkça bağlı olduğunu ilan etti. Yüzünü gizledi, ama fikirlerini değil.
Hedefi açıktı: Esad’ı devirmek, Şam’ı ele geçirmek ve Suriye’de bir şeriat devleti kurmak.
SİYASAL POZİSYON, DEĞİŞEN STRATEJİ
Colani, yıllar içinde sadece ideolojik değil, taktiksel bir dönüşüme de girişti. IŞID ile yollarını ayırdı. 2016’da El Kaide’den ayrıldığını duyurdu ve ilk kez kameraların karşısına çıktı. Üzerinde beyaz bir sarık ve askeri kamuflaj vardı. Bu yalnızca bir ayrılık değil, aynı zamanda yeni bir ittifak arayışının ilanıydı.
2017’de Heyet Tahrir el Şam (HTŞ) adını verdiği yeni koalisyonu kurdu. İdlib başta olmak üzere Suriye’nin kuzeybatısında önemli bir alanı kontrol altına aldı. HTŞ, zamanla yalnızca askeri değil, yönetimsel bir yapıya da dönüştü. Sağlık, eğitim, altyapı hizmetleri organize edildi. Sahada, fiilen bir mikro-devlet kurulmuştu. Ama bu düzenin içinde muhalefete alan yoktu. Protestolar bastırılıyor, muhalifler tutuklanıyor, bazıları işkenceyle suçlanıyordu.
TAKIM ELBİSEYLE VERİLEN MESAJ
2021 yılında, Colani bu kez bir Batılı gazeteciye konuştu: PBS kanalından Martin Smith’e. Ama dikkat çeken sadece sözleri değil, kıyafetiydi. Takım elbise giymişti. Sakalları inceltilmiş, yüzü bakımlıydı. Görünüşü değişmişti. Söylemi de öyle.
Artık küresel cihat hedefinden uzaklaştığını, yalnızca Suriye’de bir gelecek inşa etmek istediğini söylüyordu. Batı’ya tehdit oluşturmadığını iddia ediyordu. Bu, yalnızca bir röportaj değil, açık bir yeniden konumlanma hamlesiydi. Ancak geçmişi, bu değişimin inandırıcılığını hâlâ gölgede bırakıyordu.
BİR GÖMLEĞİN PEŞİNDEN KOPAN FIRTINA
Colani’nin dönüşümü sadece söylemlerle değil, imgelerle de yürütülüyor. Şam’a bakan o ikonik fotoğrafa dikkatle bakıldığında, sırtında “Emerson Gear” yazılı bir askeri gömlek olduğu görülüyordu. Sosyal medya bunu hemen didikledi. Marka, başta İsrail menşeli sanıldı. “Colani, İsrail destekli mi?” sorusu kısa sürede gündeme oturdu.
Ancak teyit kuruluşları, markanın aslında Çin merkezli olduğunu doğruladı. Yine de bu detay bile, Colani’nin artık sadece sahadaki bir figür değil, uluslararası algının parçası haline gelen bir aktör olduğunu gösteriyordu.
HTŞ’NİN BUGÜNÜ, COLANI’NİN YARINI
HTŞ, bugün İdlib ve çevresinde yaklaşık 4 milyon insanın yaşadığı alanın en güçlü otoritesi. Ancak içeriden gelen bilgiler, bu yapının hâlâ baskıcı ve otoriter bir düzenle işlediğini gösteriyor. Muhalif gazetecilerin, aktivistlerin susturulduğu; toplumsal yaşamın sıkı dini kurallarla şekillendiği bir yapı var karşımızda.
Colani ise, artık yalnızca dini referanslarla konuşmuyor. Suriye’nin geleceğinde söz sahibi olabileceği bir siyasi aktör gibi davranıyor. Takım elbiseyle, modern görünümlerle, azınlık gruplarla verdiği pozlarla, yeni bir profil çizmeye çalışıyor.
BİR ADAMI DEĞİŞTİREN ŞEY GERÇEKTEN KILIK KIYAFET Mİ?
Ahmed el Şara’nın hikâyesi, Suriye’nin modern tarihindeki en çetrefilli dönüşümlerden biriyle örtüşüyor. Kökten cihatçılıktan, sözde ılımlı liderliğe giden bu yol, sadece kişisel değil, bölgesel bir yön değişiminin işareti olabilir.
Ama şu soru hâlâ cevaplanmadı:
Takım elbise giymek, geçmişi sıfırlamaya yeter mi?
Ve dünya, gerçekten bir gün bu adamı meşru bir lider olarak tanımaya hazır mı?
Bazı dönüşümler zamanla olur. Bazıları ise yalnızca bir sahne dekorudur.
Colani’nin hangisi olduğunu, zaman gösterecek.
