Gazze’de Ekim 2023’te başlatılan saldırılar sonrası İsrail ordusunda ortaya çıkan moral çöküntüsü ve artan intihar vakaları, Tel Aviv yönetimini alarma geçirdi. Başbakan Binyamin Netanyahu, orduyu “yeniden yapılandırma” planıyla asker sayısını artıracaklarını ve yedek kuvvetleri “önemli ölçüde güçlendireceklerini” açıkladı.
İsrail Başbakanlık Basın Ofisi’nden yapılan açıklamaya göre Netanyahu, ordu adına düzenlenen törende yaptığı konuşmada, son iki yılda yürüttükleri operasyonlarla sadece Orta Doğu’nun haritasını değil, “İsrail’in iç dinamiklerini de değiştirdiklerini” savundu.
Yedek askerlik sistemini “ülkenin güvenlik direği” olarak tanımlayan Netanyahu, “Daha büyük, daha donanımlı ve daha akıllı bir orduya ihtiyacımız var. Düzenli ordumuzu genişletecek, yedek kuvvetlerimizi ciddi biçimde güçlendireceğiz.” ifadelerini kullandı.
İsrail Meclisi Savunma Komitesi, Ağustos ayında yaptığı toplantıda, Gazze’deki savaşın başlangıcından bu yana özellikle yedek askerler arasında intihar vakalarında endişe verici bir artış yaşandığını gündeme taşımıştı.
Ordu yetkilileri, uzun süreli görevlerin ve psikolojik baskının askerler üzerindeki etkisine dikkat çekerek, destek hizmetlerinin genişletilmesi ve yeni rehabilitasyon girişimlerinin başlatılmasını talep etmişti.
İsrail’de erkekler için üç, kadınlar için iki yıl zorunlu askerlik hizmeti bulunuyor. Görevini tamamlayan her vatandaş, 40 yaşına kadar “yedek statüsünde” orduya çağrılabiliyor. Ancak son dönemde artan operasyon temposu ve uzun görev süreleri, sistemin sürdürülebilirliğini tartışmalı hale getirmiş durumda.
İsrail ordusunun içindeki en büyük tartışmalardan biri ise ultra Ortodoks Yahudiler, yani Harediler. Yıllardır zorunlu askerlikten muaf tutulan bu kesim, ülke içinde “eşitsizlik” tartışmalarının odağında yer alıyor.
İsrail Yüksek Mahkemesi, 25 Haziran 2024’te verdiği kararda Haredilerin askerlikten muaf tutulmasının yasal dayanağı olmadığını belirterek, uygun olanların orduya alınması gerektiğine hükmetmişti.
Bu karar sonrasında hükümet, askere alınmaya uygun yaklaşık 80 bin Haredi erkekten 24 binine celp gönderdi. Ancak Haredi partiler, yeni düzenlemeye sert tepki gösterdi; Netanyahu’nun koalisyon ortakları hükümetten çekilme tehdidinde bulunarak Meclis oturumlarını boykot etmeye başladı.
İsrail kamuoyunda ordu içindeki moral çöküşü, yedek sistemindeki aşırı yük ve Haredi krizinin üst üste gelmesi, Netanyahu hükümetini zor durumda bıraktı.
Uzmanlar, Netanyahu’nun orduyu büyütme açıklamasını “çöküşün üzerini kapatma çabası” olarak yorumlarken, Gazze’deki savaşın hem askeri hem de toplumsal maliyetinin İsrail tarihindeki en ağır dönemlerden birini oluşturduğuna dikkat çekiyor.
