Çin'in kritik önemdeki bazı çiplerin ihracatını durdurması, Nissan, Honda ve Bosch gibi devleri üretimi kısmaya zorladı.
Hollanda hükümetinin, Çinli Wingtech'e bağlı çip üreticisi Nexperia'nın kontrolünü "ulusal güvenlik" gerekçesiyle devralması, Pekin'de büyük tepki yarattı.
Bu hamlenin ardından Çin, Nexperia'nın İnci Nehri Deltası'ndaki fabrikasında paketlenen çiplerin ihracatını durdurdu. Küresel otomotivde kullanılan düşük maliyetli fakat kritik parçalar bir anda piyasadan çekildi ve tedarik zinciri hızla kilitlendi.
Pandemi sonrasında "bir daha hazırlıksız yakalanmayacağız" diyen otomotiv devleri, bu krizle birlikte düşük teknolojili çiplerde dahi Çin'e ne kadar bağımlı olduklarını yeniden fark etti.
Seraph Consulting CEO'su Ambrose Conroy, durumu şöyle özetledi:
"Hiç kimse jeopolitik bir kesintiye hazır değildi."
Sadece birkaç dolarlık çiplerin yokluğu, üretim hatlarını günler içinde durma noktasına getirdi.
Çin'in ihracatı durdurması, otomotiv devlerini doğrudan etkiledi:
Nissan ve Honda üretimi kıstı,
Bosch fabrika çalışma saatlerini azalttı,
Bazı modellerde üretim tamamen durma noktasına geldi.
Sektörde yeniden şu acı gerçek konuşulmaya başlandı:
"5 dolarlık çip bulunamadığı için 40 bin dolarlık araç üretilemiyor."
Nexperia, kısıtlamalar hafifletildikten sonra bazı müşterilere çip satışını yeniden başlattı ancak bu kez ödemelerin yalnızca Çin yuanıyla yapılacağını duyurdu.
Bu şartı karşılayamayan şirketler yüzünden sevkiyata hazır ürünler Dongguan tesislerinde birikmeye başladı. Apple tedarikçisi JABIL gibi bazı firmalar çözüm üretti, fakat Bosch başta olmak üzere birçok büyük üretici alternatif bulmakta zorlandı.
ABD Başkanı Donald Trump'ın Seul'de Çin Devlet Başkanı Şi Cinping ile yaptığı görüşme sonrası bazı ihracat kısıtlamaları gevşetildi. Bu gelişme:
Bosch
ZF Group
Hella
gibi devlerin üretimi tamamen durdurmasını son anda engelledi.
Ancak uzmanlara göre sektör, 2025 boyunca yeni kesintilerle karşı karşıya kalabilir. Nissan'ın en çok satan modeli Rogue'un üretimindeki düşüş, krizin ciddiyetini açıkça gösteriyor.
Tedarik krizinin yeniden patlak vermesi, otomotiv şirketlerinin yeterli stok tutmadığı eleştirilerini beraberinde getirdi.
Analist Julie Boote,
"Birkaç aylık stok tutmuş olmaları gerekirdi"
derken,
Nissan yöneticisi Guillaume Cartier ise gecikmenin sebebini şöyle açıkladı:
"Üç yılda tüm tedarik sistemini baştan kurabileceğinize gerçekten inanıyor musunuz?"
Sorun sadece çip eksikliği değil. Nexperia çiplerinin çoğu, bileşenlere doğrudan lehimlenmiş şekilde kullanılıyor. Bu da:
Alternatif üreticiden alınacak çiplerin
Hızlıca sisteme entegre edilememesi,
Test ve doğrulama süreçlerinin aylar, hatta bir yıl sürmesi
anlamına geliyor.
Hella'nın yeni tedarikçi arayışı devam etse de, prosedürlerin uzunluğu yeni bir darboğaz yaratıyor.
Nexperia, özellikle Almanya merkezli otomotiv devleri için kritik öneme sahip. Şirketin Hamburg tesisinde 1600 kişi çalışıyor ve fabrika 175 milyon euroluk modernizasyon programından geçiyor.
Batı ile Çin arasındaki gerilimin derinleşmesi halinde, şirket yöneticileri "Avrupa ve Çin için tamamen ayrı tedarik zincirleri kurma" senaryosunu masada tutuyor.
Çin–Hollanda geriliminin tetiklediği bu kriz, otomotiv sektörünün jeopolitik risklere ne kadar açık olduğunu yeniden gözler önüne serdi. Üreticiler bir yandan stoklarını artırmaya çalışırken, diğer yandan alternatif tedarikçiler geliştirme çabası içinde.
Ancak uzmanlara göre:
Eğer yeni bir jeopolitik sürpriz yaşanırsa, pandemi dönemine benzer bir küresel üretim şoku kaçınılmaz olabilir.