Yeraltı suyu kaynaklarının yoğun şekilde kullanılması, akademik çevrelerde uzun süredir tartışılan kritik bir konu. Uzmanlar uyarıyor: Kontrolsüz sondaj, kısa vadede su sağlarken uzun vadede telafisi mümkün olmayan zararlar doğurabilir.
İzmir, iklim değişikliği, düzensiz yağış rejimi ve artan nüfus baskısı nedeniyle ciddi bir su stresi altında. Baraj doluluk oranlarının düşmesiyle birlikte belediyeler, sanayi tesisleri ve tarımsal üreticiler çözümü yeraltı sularında aramaya başladı. Bu durum, kent genelinde sondaj kuyularının sayısında gözle görülür bir artışa yol açtı.
Ancak hidrojeoloji alanındaki akademik çalışmalar, yeraltı suyunun sınırsız bir kaynak olmadığına dikkat çekiyor. Yeraltı suları, yüzey sularına kıyasla çok daha yavaş yenileniyor ve aşırı çekim, doğal dengeyi hızla bozuyor.
Akademik literatüre göre yeraltı suları, binlerce yılda oluşan rezervlerdir. Birçok bölgede çekilen su miktarı, doğal beslenme miktarının çok üzerinde. Bu durum "akifer çökmesi" olarak bilinen süreci tetikliyor. Sonuç ise sadece susuzluk değil; zemin oturmaları, çatlaklar ve yapı güvenliği riskleri.
İzmir gibi alüvyal zeminlerin yaygın olduğu bir kentte bu risk daha da büyüyor. Uzmanlara göre kontrolsüz sondaj, ilerleyen yıllarda binalarda hasar, altyapı çökmesi ve deprem etkilerinin artması gibi zincirleme sonuçlar doğurabilir.
Özellikle kıyı ilçelerinde açılan sondaj kuyuları, başka bir büyük tehlikeyi beraberinde getiriyor: Deniz suyu girişimi. Yeraltı suyunun aşırı çekilmesi, tatlı su ile deniz suyu arasındaki dengeyi bozuyor ve tuzlu suyun akiferlere sızmasına neden oluyor.
Akademik çalışmalara göre bu süreç başladıktan sonra geri dönüş neredeyse imkânsız. Tuzlanan yeraltı suları ne içme suyu olarak kullanılabiliyor ne de tarımsal sulamaya uygun kalıyor. Bu da İzmir'in tarım potansiyeli için ciddi bir tehdit anlamına geliyor.
Sondaj kuyuları, özellikle tarım ve sanayi için hızlı ve cazip bir çözüm sunuyor. Ancak bilim insanları bu yöntemin "borçlanarak su kullanmak" anlamına geldiğini vurguluyor. Bugün çekilen her fazla metreküp su, geleceğin susuzluğunu derinleştiriyor.
Akademik değerlendirmelere göre sürdürülebilir su yönetimi; yağmur suyu hasadı, arıtılmış atık suların yeniden kullanımı ve yüzey suyu kaynaklarının korunmasıyla mümkün. Sondaj ise ancak sınırlı, kontrollü ve bilimsel verilere dayalı olarak uygulanmalı.
Hidrojeoloji ve çevre mühendisleri, sondaj kuyularının yalnızca bireysel bir tercih ya da yerel bir ihtiyaç olarak görülmemesi gerektiğini söylüyor. Yeraltı suyu, kamusal bir varlık ve stratejik bir doğal kaynak.
Uzmanlara göre İzmir'de yaşanan süreç, sadece bir su yönetimi sorunu değil; aynı zamanda çevre güvenliği, gıda güvenliği ve şehir planlaması meselesi. Bugün atılan yanlış adımların bedelini gelecek kuşaklar ödeyebilir.
Akademik veriler açık: İzmir'de açılan sondaj kuyuları, plansız ve denetimsiz şekilde devam ederse kentin ekolojik dengesi ciddi zarar görecek. Bilim insanları, merkezi ve yerel yönetimlerin acilen kapsamlı bir yeraltı suyu envanteri çıkarması, ruhsatsız kuyuları kapatması ve su yönetimini bilimsel esaslara göre yeniden düzenlemesi gerektiği konusunda hemfikir.
Soru artık daha net: İzmir bugün susuz kalmamak için yarını feda etmeye hazır mı?